CONTUMÉLIA

 

Foto PSV

 

Há dias, um respeitado jurista emitiu uma nota a propósito de despropósitos que certos políticos andam cometendo. Tão despropositados, ofensivos, grosseiros e desrespeitosos, que Sua Excelência não teve outro remédio que lançar mão de um vocábulo sob medida: tratava-se de verdadeira “contumélia”. Descreveu a atitude como “contumeliosa”; em forma de adjetivo, o termo era ainda mais apropriado.

Não sei quantos brasileiros foram ao dicionário. Mas estou certo de que todos concordaram sobre o primor que é essa palavra.

“Contumélia” é uma palavra feia. Muito feia, aliás. Claro que, sendo em matéria de estética tudo muito relativo (dizem que gosto não se discute), no entanto se pode considerar que é mesmo uma palavra muito feia. Soa grosseira, melosa, escancarada, escandalosa, dissonante, vulgar e esparramada. Mostra que não é preciso buscar o convencional “palavrão” para expressar indignação diante de uma indignidade.

“Contumelioso” vem do latim:  “com” (junto), “tumere” (que dá “tumor”) e “ulus” (instrumento). Em última análise: “que serve para tornar tumor”. Assim entendida, a palavra até perde um pouco de sua feiura, em benefício da expressão.

Que fique claro a que se referia o eminente juiz. As atitudes de certos políticos são tumorais, cancerosas, pustulosas, verdadeiras excrecências doentias. Inadmissíveis numa sociedade que se quer civilizada.

Mas convenhamos: nenhuma explicação supera o impacto da palavra “contumélia”. Só não é tão feia quanto aquilo que pretendeu rotular.

“CONTUMÉLIA” / FIOFENDO

Antaŭ kelkaj tagoj, respektata brazila juristo publikigis noton pri absurdaĵoj, kiujn iuj politikistoj lastatempe faras. Tiel absurdaj, ofendaj, krudaj kaj malrespektaj, ke Lia Moŝto ne havis alian rimedon ol uzi precizan vorton: ”contumélia“ (pron. kontumelja). Li uzis la adjektivan formon ”contumeliosa“ (pron. kontumeljoza), kiu estas eĉ pli taŭga. Mi ne scias, kiom da brazilanoj konsultis la vortaron (ĝi estas ne ordinare uzata vorto en Brazilo), sed mi estas certa, ke ĉiuj konsentis, ke la vorto estas ja preciza.

”Contumélia“ signifas: fiofendo, fiinsulto, moralagreso. Malbela, tre malbela vorto, kiel ankaŭ niaj Esperantaj ekvivalentoj. Kompreneble, se temas pri estetiko, la afero estas relativa, sed plej multaj portugallingvanoj konsentas, ke ĝi estas malbela vorto. Ĝi sonas maldelikate, molaĉe, troe, skandale, mistone, vulgare kaj trolonge. Ĝi montras, ke ne necesas serĉi maldecan vorton por esprimi indigniĝon fronte al indignindaĵo.

”Contumelioso“ devenas de la latina lingvo: com (kun), tumere (tumoro), ulus (instrumento). Proksimume: ”kiu taŭgas por fari tumoron“. Se oni tiel komprenas ĝin, tiu vorto perdas iom de sia malbeleco, favore al esprimpovo.

Estu klara tio, al kio aludis la menciita juristo. La sintenoj de iuj politikistoj estas tumorecaj, kancerecaj, pusaj, veraj malsanigaj misformaĵoj. Ne akcepteblaj en socio, kiun oni supozas civilizita.

Sed ni konsentu: nenia klarigo superas la ŝokon, kiun kaŭzas la vorto ”contumélia“ / fiofendo. Ĝi nur ne estas pli malbela ol tio, kion ĝi intencis etikedi.