segunda-feira, 28 de outubro de 2019

sombra

PSV - out. 2019



passou por mim e dobrou a esquina
célere indiferença
a assustar os pardais
e os artigos das vitrines
antes perfume
agora fumo
antes bater de asas
agora asfalto
poeira
ruído
lonjuras
só tem realidade o que transcorre
mas resta uma sombra indelével




ombro

ĝi preterpasis kaj turniĝis ĉe stratangulo
hasta indiferento
timiganta paserojn
kaj varojn en montrofenestroj
antaŭe parfumo
nun fumo
antaŭe flugilbatoj
nun asfalto
polvo
bruo
foro
reala estas nur tio kio estas okazanta
sed restas ia neforviŝebla ombro

LUCIDEZ ARREBATADORA




Todo o Brasil está lendo o livro da nonagenária Fernanda Montenegro, depois de celebrar seu aniversário. “Prólogo, ato, epílogo” de fato merece atenção. É obra não só de uma grande atriz, intelectual, pensadora – é obra de uma grande escritora. Em estilo simples, despojado, ela relata sua vida inteira de luta pelo teatro. Uma verdadeira saga moderna.
Costuma-se denominar mulheres como ela “Damas do teatro brasileiro”. Eu preferiria simplesmente: “Dama”. O que mais chama a atenção nessa personalidade vigorosa, além da incrível capacidade de pensar com objetividade, é mesmo a elegância. Fernanda parece feita de cores, de sons, de leveza. Venceu sem perder a delicadeza, sem criar carapaça, sem deblaterar.
Impressiona muito, nesse seu longo relato, a capacidade de reconhecer o próprio sucesso. Pouca gente consegue assumir o próprio sucesso com tranquilidade. Ela nunca é exibicionista, nunca expõe vaidade tola, nunca se pavoneia. Simplesmente aceita que conseguiu chegar aonde queria, sempre à custa de muito esforço e talento.
Ela nos ensina autoconhecimento. Sabe bem o que representa para o povo brasileiro, para uma opinião pública carente, hoje em dia, de pessoas inspiradoras.
Fernanda Montenegro se recusa a ser “mito”. Em sua grandiosa humanidade, ela nos motiva a buscar um sentido para estar no mundo – construir.
Só uma citação, a respeito de feminismo:
“A radicalização feminista torna-se necessária enquanto não se alcança um justo consenso de igualdade. Leva tempo e muita luta. Sou paciente e sei que um dia chegaremos lá. Como mulher, como fêmea, ainda tenho hábitos que não consigo abandonar. Exemplo: pôr comida no prato do meu homem, no prato de meus filhos e no de meus netos, se houver chance. É minha comunhão uterina com a vida. Lembro, criança, em casa, as mulheres, matrizes, motrizes, servindo seus maridos, suas proles e quem mais viesse. Não vejo esse gesto como servidão. Se me dá prazer, por que não? Nossos seios continuam espirrando leite após o nascimento de uma criança. Quer pôr comida na boca do seu filho? Que ponha. Que alimente. É uma opção. Aliás, acho poderoso amamentar nossas tribos, desde que queiramos, como no período maravilhoso do matriarcado, quando os mamilos de todas as fêmeas sustentavam todas as bocas. Foi a era gloriosa do nosso poder absoluto.”
Fernanda Montenegro é arrebatadoramente lúcida.


SKUA KLARMENSO

La tuta Brazilo legas la libron de la naŭdekjara Fernanda Montenegro, post celebro de ŝia naskiĝdato. “Prologo, akto, epilogo” fakte meritas atenton. Ĝi estas libro ne nur de granda aktoro, intelektulo, pensulo - ĝi estas libro de granda verkisto. Per simpla, senornama stilo, ŝi rakontas sian tutan vivon de batalado por la teatro. Ia vera moderna sagao.
Oni kutimas nomi tiajn virinojn “Damoj de la brazila teatro”. Mi preferus simple: “Damo”. Plej vekas atenton en tiu vigla persono, krom la kapablo pensi objektive, la eleganteco.  Fernanda aspektas farita el koloroj, sonoj, malpezo. Ŝi venkis sen perdo de delikateco, sen kreo de karapaco, sen kriaĉado.
Tre impresas, en tiu ŝia longa raporto, la kapablo rekoni sian propran sukceson. Malmultaj homoj kapablas trankvile akcepti sian propran sukceson. Ŝi neniam paradas, neniam esprimas stultan vantecon, neniam pavas. Ŝi simple akceptas, ke ŝi sukcesis atingi tion, kion ŝi celis, ĉiam per multe da penado kaj talento. Ŝi instruas al ni memkonon. Ŝi bone scias, kion ŝi reprezentas por la brazila popolo, por publika opinio nuntempe soifanta inspirajn personojn. 
Fernanda Montenegro rifuzas stari kiel “mito”. En sia grandioza homeco, ŝi motivas, ke oni serĉu sencon en sia irado sur la mondo - konstrui.
Jen unu sola citaĵo, pri feminismo:
La feminisma radikaliĝo fariĝas necesa, dum oni ne atingas justan interkonsenton pri egaleco. Tio postulas multe da tempo kaj batalado. Mi estas pacienca kaj mi scias, ke iam ni alvenos tien. Kiel virino, kiel femalo, mi ankoraŭ havas kutimojn, kiujn mi ne sukcesas forlasi. Ekzemple: meti manĝaĵon sur la teleron de mia viro, sur la teleron de miaj idoj kaj sur tiun de miaj nepoj, se estos ebleco. Tio estas mia utera kunsento kun la vivo. Mi memoras, mi estis infano, en mia hejmo, la virinojn generantajn, moviĝantajn, servantajn siajn edzojn, siajn naskitojn kaj aliajn ĉeestantojn. Mi ne konsideras tiun agon servuta. Se ĝi donas al mi plezuron, kial ne? Niaj mamoj plu ŝprucigas lakton post la nasko de infano. Ĉu vi emas meti manĝaĵon en la buŝon de via ido? Metu. Nutru. Ĝi estas elekto. Cetere, mi trovas potenca la mamnutradon de niaj triboj, se ni emas, same kiel en la mirinda tempo de matriarkeco, kiam la cicoj de ĉiuj femaloj satigis ĉiujn buŝojn. Ĝi estis glora erao de nia absoluta potenco.“
Fernanda Montenegro estas skue klarmensa.

terça-feira, 22 de outubro de 2019

BILHETINHO AO POETA

PSV - out. 2019

Dia 20 de outubro foi teu dia, Poeta, pelo menos no Brasil. Não é data oficial, pois tu nunca te oficializas. Nem é o dia da Poesia, nobre arte impessoal. É o dia da tua pessoa, Poeta!
Pessoa estranha, que mal cabes num dia, tu que nem sabias possuir um comemorativo assim solene. Tu, que quase sempre abominas a solenidade.
Gosto de ti, Poeta.
Que respiras o hálito dos gerânios ao sol,  dos jasmins ao anoitecer.
Que ouves pacientemente arrulhos, pios, bater de asas, silvos.
Que tracejas  areia, juntas água na concha da mão, comes com a mão.
Que escutas crianças, velhos, mudos, cegos, paralíticos, todos os que falam idiomas distantes.  
Que olhas sempre com o primeiro olhar da vida, inédito.
Que te alimentas de surpresa, te dessedentas de não saber, caminhas o vento, mourejas o nada.
Que vives Poesia em cada diurno, vida afora.
Poeta, nós te pedimos: toca o mundo com a ponta do teu dedo.
Para que voltemos a sentir sabor, Poeta.



LETERETO AL POETO

La 20-a de oktobro estis via tago, Poeto, almenaŭ en Brazilo. Ĝi ne estas oficiala dato, ĉar vi neniam oficialiĝas. Ankaŭ ne la tago de Poezio, nobla senpersona arto. Ĝi estas la tago de via persono, Poeto!
Stranga persono, kiu apenaŭ trovas lokon en unu tago, kiu neniam supozis, ke vi posedas tian solenan celebrodaton. Vi, kiu preskaŭ ĉiam abomenas solenon.
Mi amas vin, Poeto.
Kiu spiras la buŝodoron de geranioj, sub la suno, de jasmenoj, kiam vesperiĝas.
Kiu pacience aŭskultas kveradon, pepadon, flugilbatojn, siblojn.
Kiu strekas sur sablo, kolektas akvon per la mankavo, manĝas per la mano.
Kiu aŭskultas infanojn, maljunulojn, mutulojn, blindulojn, paralizulojn, ĉiujn, kiuj parolas forajn lingvojn.
Kiu ĉiam rigardas per la unua rigardo de la vivo, inaŭgura.
Kiu sin nutras per surprizo, sensoifiĝas per nescio, iras la venton, laboras nenion.
Kiu vivas Poezion ĉiudiurne, tra la tuta vivo.
Poeto, ni petas vin: tuŝu la mondon per la pinto de via fingro.
Por ke ni denove sentu guston, Poeto.