domingo, 16 de janeiro de 2022

Do agora



Quando, em pleno ócio, estiver a procurar um alento para o espírito, procure um clássico. É garantido. 

Mergulhei recentemente em “Prometeu acorrentado’, que me presenteou a amicíssima Mercêdes Fabiana, a primeira de quatro tragédias gregas lindamente editadas pela Zahar (“O melhor do teatro grego”, 2013).

A tragédia quase não tem ação. A cena é preenchida pela força das palavras. O deus Prometeu rebela-se contra Zeus, o supremo poder do Olimpo, que tencionava exterminar a execrável raça humana. Prometeu rouba o fogo, com ele a esperança, e os transfere aos homens, e os salva. A punição, severíssima, consiste em passar a eternidade acorrentado a um rochedo isolado, sempre em pé, tendo o fígado (sede da alma) constantemente devorado por uma ave de rapina. Toda a peça consta da fala do deus acorrentado e seus diálogos com o coro, com outros deuses, com outras figuras mitológicas. Prometeu tem oportunidade de arrepender-se e retratar-se, mas resiste e recusa voltar atrás. Ele sabe (pro-meteu: o que sabe antes) que o poder abusivo de Zeus um dia será derrotado. E opta por resistir.

A certa altura, pela boca de Hefesto, soa este verso:

 

            ... é sempre  duro o coração dos novos reis.

 

Depois, ao explicar seu antigo e malfadado relacionamento com Zeus, sempre marcado por malícia e violência, diz Prometeu:

 

            Desconfiar  até de amigos é sem dúvida

            um mal inerente ao poder ilimitado.

 

Vai-se lendo com espanto. Não foi escrito agorinha, nem concorre a qualquer prêmio literário moderno. Não trata de nenhuma das nossas figuras públicas, de nenhum político atual, nem das tiranias, mais ou menos explícitas, que assolam nosso mundo do terceiro milênio. Não vem a propósito de qualquer manchete de jornal.  Mas é do agora que se trata, do de sempre.

Ésquilo escreveu há mais de dois milênios. 

 

Pri la nuno

 

Kiam, en plena nenifarado, vi serĉos ian faciligon por via spirito, tiam serĉu klasikaĵon. Estas garantiite.

Mi antaŭ nelonge plonĝis en “Prometeo ligita”, kiun al mi donacis la tre amika Mercêdes Fabiana, la unuan el kvar grekaj tragedioj belege eldonitaj de Zahar (“La plej bonaj el la grekaj teatraĵoj”, 2013).

La tragedio preskaŭ ne enhavas agadon. La scenejo estas plenigata per la forto de vortoj. La dio Prometeo ribeliĝis kontraŭ Zeŭso, la plej alta potenculo en Olimpo, kiu intencis ekstermi la malindan homan rason.  Prometeo ŝtelis la fajron, kun ĝi la esperon, kaj ilin transdonis al la homoj, kaj ilin savis. La severega puno konsistas en pasigado de la eterneco ligite al izola roko, ĉiam starante, kaj kun la hepato (sidejo de la animo) konstante vorata de rabobirdo. La tuta dramo konsistas en la paroloj de la ligita dio kaj liaj dialogoj kun la koruso, kun aliaj dioj, kun aliaj mitologiaj figuroj. Prometeo havas la eblecon penti kaj realĝustigi sin, sed li rezistas kaj rifuzas retroiri. Li scias (pro-meteo: kiu antaŭ-scias), ke la troa potenco de Zeŭso iam estos venkita. Kaj li elektas rezistadon.

En iu momento, per la buŝo de Hefesto, eksonas ĉi tiu verso:

 

... ĉiam kruda estas la koro de novaj reĝoj.

 

Poste, klarigante sian antaŭan, misfortunan rilaton kun Zeŭso, ĉiam influita de malico kaj perforto, Prometeo diras:

 

Suspekti eĉ pri amikoj estas sendube

malbonaĵo ligita al senlima potenco.

 

Oni legas kaj miras. Ĝi ne estis ĵus-ĵus verkita, kaj ĝi ne konkuras pri ia literatura, moderna premio. Ne temas pri iu ajn el niaj publikaj homoj, nek pri iu ajn el niaj nuntempaj politikistoj, ankaŭ ne pri tiranioj, pli aŭ malpli eksplicaj, kiuj draŝas nian mondon en la tria jarmilo.Ĝi ne aludas al ia ĵurnala frapraporto. Kaj tamen temas pri la nuno, pri la ĉiamo.

Esĥilo verkis antaŭ pli ol du jarmiloj. 

 

 

sábado, 15 de janeiro de 2022

O olhar de um cão

 


PSV jan 2022


        O olhar de um cão se parece

        com olhar de um homem santo.

        Não apenas olha, tece

        com olhos um fino manto. 

 

 

        De hundeto la okuloj

        ŝajnas okuloj anĝelaj; 

        por plej multaj homestuloj

        ili estu la modelaj. 

domingo, 2 de janeiro de 2022

Pêssego

 


PSV jan 2022


Na mão direita, um pêssego maduro,

de sumo, aroma e tez, e algum mistério,

nutrido pelo chão e pela seiva.

A mão o reconhece, é sempre fruto.

 

Na mão esquerda, um verso de viés,

sem música, sem eco, em tom escuro,

nascido num crepúsculo de chuva.

Ao toque, a mão o sente áspera pedra.

 

A pêssego e a verso a boca aspira,

prazer de um lado e dissabor de outro,

um deles ela come, o outro, atira.

 

Nas mãos é necessário que se ponha,

a se reter, uma porção de vida,

e uma porção-poema, a jogar fora.

 

 

Persiko

 

Kuŝas sur dekstra man´  persik´ matura,

el suk´ , aromo, haŭto kaj mistero,

nutrita de la grundo kaj de sevo.

La mano ĝin rekonas, estas frukto.

 

Sur la maldekstra mano, torda verso,

sen muziko, sen eĥo, nur malluma,

naskita iam en krepusko pluva.

Nur ŝtono ŝajnas ĝi al mana sento.

 

Kaj verson kaj persikon buŝ´ deziras,

plezuron foje, malplezuron foje,

por manĝo unu, por forĵet´ alia.

 

Necesas sur la manoj la depono:

por konservado jen iom da vivo,

jen iom da poemo  puŝi for.