domingo, 10 de dezembro de 2023

reler

 

Um livro não é um livro; é muitos. É o livro que cada leitor quiser, num prodígio de multiplicação que transcende as decisões de seu autor primeiro. O leitor o refaz a seu modo. E essa é a beleza do livro.

Além disso, o livro se transmuda também para cada leitor, dependendo de quando e como foi por ele lido. Uma bonita experiência é reler um bom livro muitos anos depois da primeira leitura. O leitor será outro, o livro será outro.

Acabo de reler “Por quem os sinos dobram”, de Ernest Hemingway. Que bonita experiência! Tinha-o lido havia décadas, quando era muito jovem. Tinha então gostado muito, e me ficara na memória um texto romântico, passional, cheio de idealismo, com personagens generosos e de bom coração.

Leio agora um livro áspero e duro, sem cuidados de linguagem, algumas vezes grosseiro.  Os personagens são rudes e cegamente convencidos de suas verdades políticas. Entregam-se à morte – dos outros e de si mesmos -  com uma banalidade que se reflete em intermináveis diálogos e descrições que parecem desnecessárias e cansativas. Compreende-se: a guerra é cansativa e o que resta são os resíduos dos dias e das palavras. “Qué puta es la guerra!”  Não se trata de literatura de entretenimento. A guerra é feia, suja, malcheirosa. O amor mal cabe. Mal se encontra espaço para ternura e beleza.  Hemingway esteve lá, e deve ter visto o horror de perto.

Eu estava errado na minha primeira leitura? Não, era do que precisava.

Estou mais correto agora? Não, apenas leio com olhos cansados dos anos e das gentes.

 

 

relegi

 

Unu libro ne estas unu libro; ĝi estas multaj. Ĝi estas la libro, kiun volas ĉiu leganto, en mirinda multobliĝo, kiu transcendas la decidojn de ĝia unua aŭtoro. La leganto ĝin refaras laŭ sia maniero. Jen estas la beleco de libro.

Krome, libro ŝanĝiĝas ankaŭ por ĉiu leganto, depende de kiam kaj kiel li leĝis ĝin. Bela sperto estas relegi bonan libron multajn jarojn post la unua legado. La leganto estas nun alia, ankaŭ la libro estas alia.

Mi ĵus relegis “Pro kiu sonoras la sonoriloj”, de Ernest Hemingway. Kia bela sperto! Mi estis leginta ĝin antaŭ jardekoj, kiam mi estis tre juna. Ĝi tiam tre plaĉis al mi, kaj restis en mia memoro teksto romantika, pasia, plena de idealismo, kun grandanimaj, bonkoraj homfiguroj.

Nun mi legis libron malglatan kaj malmolan, senzorgan rilate la lingvon, foje krudan. La homfiguroj estas malmildaj kaj blinde konvinkitaj pri siaj politikaj veraĵoj.  Ili sin fordonas al morto — de si mem kaj de aliaj homoj — kun ia banaleco, kiu respeguliĝas en senfinaj dialogoj kaj priskriboj, kiuj ŝajnas nenecesaj kaj lacigaj. Oni komprenas: milito estas laciga, kaj restas el ĝi nur eroj de tagoj kaj de vortoj. “Qué puta es la guerra!” Ne temas pri distra literaturo. Milito estas malbela, malpura, malbonodora. Preskaŭ ne estas loko por amo. Preskaŭ ne estas spaco por mildeco kaj beleco.  Hemingway iris tien kaj certe vidis de proksime la hororon.

Ĉu mi eraris okaze de mia unua legado? Ne, mi tion bezonis.

Ĉu mi estas pli ĝusta nun? Ne, mi nur legas per okuloj lacaj de la jaroj kaj de la homoj.

 

 

quinta-feira, 9 de novembro de 2023

escrita em fuga

2023
 
 

Sempre achei encanto na escrita, essa companheira tímida da leitura. Combina bem que andem de mãos dadas, e passeiem leves pelo bosque da alma. Há gosto em traçar umas linhas como nenhuma outra pessoa faria, como há gosto em ler de outrem o que nunca se escreveria. Mesmo que não se tenha leitor.

Pois ando carente de escrita. O mundo está cheio de assuntos, como sempre esteve, mas eu não os vejo, por estes dias. Quero produzir frases, e me vêm apenas fatos; quero expressar um voo, e me vem um rastejar de réptil na lama; quero um acorde em forma de frase, e só me acodem ruídos.

Que está acontecendo? Para onde foi a escrita, minha amiga fiel? Procuro-a vagamente em alguma furna, onde possa ter-se refugiado. De que foge a escrita?

Súbito, por obra da especulação mais imprecisa, atino com uma suspeita: talvez esteja  escondida para não ver o espetáculo da maldade. Explicando: vejo cenas de guerra, todos os dias, nos noticiários da televisão e nas fotos dos jornais. A crueldade e o sofrimento humano em explícita e horripilante realidade. Gente trucidada, gente espoliada do mínimo, gente sem água e comida, gente tratada como lixo. A construção sistemática, em questão de dias, de um cemitério de crianças que agonizaram sob escombros cinematograficamente amontoados. Milhares de crianças.

São duas guerras, para só falar das cinematográficas. As menores, a transcorrerem, cínicas, em países menos “importantes” – estas quase não aparecem na televisão. Não mereceram a categoria de notícia.

Como escrever diante do espetáculo da maldade? As palavras se negam, gaguejam, estremecem, tropeçam, caem por terra.

Mas é preciso não desistir delas, em nome da lucidez.

 

Forkurinta verkado

 

Mi ĉiam trovis verkadon ĉarma, ĝi estas timema kunulo de legado. Bone kongruas, ke ili iru kun interplektitaj manoj, kaj malpeze promenu tra la bosko de la animo. Estas plezuro skribi sur linioj, kiel neniu alia homo farus, kaj estas plezuro legi aliulan skribaĵon, kiun oni neniam verkus. Eĉ se ne troviĝas leganto.

Nu, al mi nuntempe mankas verkado. La mondo estas plena de temoj, kiel ĉiam, sed mi ne vidas ilin, dum la nunaj tagoj. Mi volas produkti frazojn, kaj al mi venas nur faktoj; mi volas esprimi flugon, kaj al mi venas rampado de reptilio sur koto; mi volas ian son-akordon en formo de frazo, kaj alvenas al mi nur bruoj.

Kio okazas? Kien foriris la verkado, mia fidela amiko? Mi serĉas ĝin vage en iu kaŝejo, kien eble ĝi riguĝis. De kio forkuras la verkado?

Sutite, pro plej malpreciza spekulativo, mi ekkonscias pri unu suspekto: eble ĝi kaŝas sin por ne vidi la spektaklon de malbono. Mi klarigas: mi vidas per la televido scenojn de milito, ĉiutage, en la televidaj ĵurnaloj kaj en fotoj. La homaj krueleco kaj suferado je eksplicita kaj hororega realeco. Homoj masakritaj, homoj senigitaj de la minimumo, homoj sen akvo kaj manĝo, homoj traktataj kiel rubaĵo. Sistema konstruado, dum malmultaj tagoj, de tombejo de infanoj, kiuj agoniis sub ruinaĵoj kinematografie amasigitaj. Miloj da infanoj.

Ili estas du militoj, se oni parolas nur pri la kinematografiaj. La malpli grandaj, kiuj okazadas cinike en malpli “gravaj” landoj - ĉi tiuj ne aperas en la televido. Ili ne meritis la kategorion de notico.

Kiel verki antaŭ la spektaklo de malbono? La vortoj neas, balbutas, tremas, stumblas, falas teren.

Sed estas necese ne rezigni pri ili, nome de klarmenso.


 

sábado, 7 de outubro de 2023

o pé de laranja

 

 
PSV abr. 2020
 
 

 

Quando entrei no quintal pela primeira vez, há décadas, já estava ali o modesto pé de laranja, franzino, galhos espigados, incerta sombra. Raro frutificava, mas era uma festa quando as laranjinhas miúdas e azedas pintavam de amarelo a escassa folhagem.

Ficamos amigos, e conversávamos nos finais de tarde. Ele me falava das noites de luar, do céu estrelado, do vento, da chuva e dos pássaros. Eu, do mundo e dos homens, e gostava de ouvir seu silêncio.

Afinal, morreu. Foi ao chão a galhada raquítica, e com ela uma lágrima minha. Tudo a seu tempo.

No lugar, está agora um jovem coqueiro-anão, verde e viçoso. Hei de estimá-lo também, sem prejuízo de guardar para sempre, na memória das coisas leves, a velha laranjeira, companheira de anoitecer...

 

la oranĝarbo

 

Kiam mi venis en la korton unuafoje, antaŭ jardekoj, jam tie staris la modesta oranĝarbo, malfortika, kun pintaj branĉoj, necerta ombro. Malofte ĝi fruktodonis, sed estis festo, kiam etaj, maldolĉaj oranĝetoj flavigis la maldensan foliaron.

Ni interamikiĝis, kaj babiladis dum tagfinoj. Ĝi parolis al mi pri lunaj noktoj, pri stelplena ĉielo, pri vento, pri pluvo kaj pri birdoj. Mi, pri la mondo kaj la homoj, kaj al mi plaĉis aŭskulti ĝian silenton.

Fine, ĝi mortis. Falis sur la grundon la seka branĉaro, kaj kun ĝi unu mia larmo. Ĉio laŭ sia tempo.

Surloke, nun staras nano-kokosarbeto, verda kaj vivoplena. Mi amos ankaŭ ĝin, sed nepre por ĉiam konservos en la memoro de malpezaj aferoj la maljunan oranĝarbon, kunulon de vesperiĝo...


segunda-feira, 21 de agosto de 2023

luto

 

Uma hora  o luto chega. A Morte cobra o seu quinhão:

- Tenho meus direitos! Que seria de ti, Vida, sem a minha contribuição? Irmã desprezada, exijo respeito.

É preciso cumprir o luto. Para isso, há pelo menos duas maneiras.

A primeira com roupas negras, o corpo curvado, olheiras na face; rituais e oferendas; o ser amado que se foi transformado em sombra, num altar obscuro; a única luz é a luz de velas.

A segunda veste-se de azul, os olhos no céu limpo, onde passeiam nuvens sem rumo; o ser amado que se foi dança à volta, feliz com a vida que perdura; a oferenda é poder olhar o mundo, e encantar-se dele, e estar livre; a luz vem do sol, e da lua, e das estrelas, e dos olhos dos homens.

Procuro cumprir o luto com a dignidade que a Morte merece. E ouço música no ar!

 

 

funebro

 

En iu momento, funebro alvenas. La Morto postulas sian parton:

— Mi havas miajn rajtojn! Kio estus al vi, Vivo, sen mia kontribuo? Spitata fratino, mi postulas respekton.

Estas necese plenumi la funebron. Por tio, ekzistas almenaŭ du manieroj.

La unua, per nigraj vestoj, kurbigita korpo, kavaj okuloj; ritoj kaj oferoj; la amata forpasinta estulo transformiĝis en ombron, en ia obskura altaro; la unusola lumo estas lumo de kandeloj.

La dua sin vestas per bluo, la okuloj direktiĝas al la pura ĉielo, kie promenas sencelaj nuboj; la amata forpasinta estulo dancas ĉirkaŭe, feliĉa pro la vivo, kiu pluas; la ofero estas povi rigardi la mondon, kaj raviĝi de ĝi, kaj esti libera; la lumo venas de la suno, kaj de la luno, kaj de steloj, kaj de la okuloj de homoj.

Mi klopodas plenumi funebron kun la digno, kiun Morto meritas. Kaj mi aŭdas muzikon en la aero!


quinta-feira, 13 de julho de 2023

meu coração tem cuidado


 

PSV jul 2023

 

 

Meu coração tem cuidado
com as coisas deste mundo;
dorme o gato, sossegado,
sob um céu de azul profundo...


Mia koro maltrankvila
zorgas pri mondaj problemoj;
dume, sub ĉielo brila,
kato dormas, sen dilemoj...

terça-feira, 11 de julho de 2023

casulo


 

Foi preciso esperar uns dias, até que ela resolvesse sair do casulo e abrir as asas. Ficou muito admirada, a olhar o mundo; ainda não sabia que podia voar.
A menina acompanhou tudo, e estendeu a mão. Olharam-se embevecidas, cada uma com sua descoberta.
Afinal, partiu em seu primeiro vôo.
No coração da menina, uma decisão se formava, em casulo:
— Quando crescer, quero ser professora!


kokono

Estis necese atendi kelkajn tagojn, ĝis ĝi decidis eliri el la kokono kaj malfermi la flugilojn. Ĝi tre miris, rigardante la mondon; ĝi ne sciis, ke ĝi povas flugi.
La knabino ĉion akompanis, kaj etendis la manon. Ili rigardis unu la alian, ravite, ĉiu kun sia malkovro.
Fine, ĝi ekforflugis unuafoje.
En la koro de la knabino, decido ekformiĝis, en kokono:
— Kiam mi kreskos, mi volos esti instruistino!

quinta-feira, 29 de junho de 2023

furaram meu olho esquerdo

 

 
PSV jun 2023 

Furaram meu olho esquerdo.

Foi obra de uma doutora de olhos, cheia de sabedoria e segurança. Furou-me o olho esquerdo e colocou lá dentro uma pílula. A medicina é uma coisa extraordinária. Sempre se soube que um olho perfurado estaria cego para sempre; pois meu olho perfurado, espera-se, em breve há de ver mais e melhor.

Falta agora que a medicina produza uma pílula que ajude os homens a ver e compreender.

 

 

Mia maldekstra okulo estas borita.

Tio estis ago de doktorino pri okuloj, plena de saĝeco kaj memfido. Ŝi boris mian maldekstran okulon kaj enmetis pilolon. Medicino estas io eksterordinara. Oni ĉiam sciis, ke borita okulo estus blinda por ĉiam; sed mia borita okulo espereble baldaŭ vidos pli multe kaj pli bone.

Nun mankas, ke la medicino produktu pilolon, kiu helpas la homojn vidi kaj kompreni.


segunda-feira, 26 de junho de 2023

a professora

 

 
PSV 06/2023
 
 

Foi no portão de uma escola pública. Escola de criança pequena. No meu tempo se chamava jardim da infância; agora é ensino fundamental. Parei para olhar pela grade a criançada a brincar no amplo pátio ensolarado. Maior algazarra, maior beleza.

Foi quando chegou a professora apressada, cheia de pastas e sacolas. Quando as crianças a viram, acorreram todas gritando de alegria.  Todas queriam abraçá-la, e ela ficou presa no meio daquele alvoroço de amor. E cada pequeno recebeu o seu carinho.

Quando ela afinal pôde entrar, trazia no rosto um sorriso de pura felicidade.

Cá fora, a cena ficou enevoada para os meus olhos brandamente marejados...

 

La instruistino

 

Tio okazis antaŭ la pordego de publika lernejo. Lernejo por etaj infanoj. Iam oni nomis ĝin infan-ĝardeno; nun ĝi estas lernejo por fundamenta edukado. Mi haltis por rigardi tra la kadro la infanojn ludantajn en la vasta, suna korto.  Granda malordo, tre bela.

Tiam alvenis hastema instruistino, kun multaj tekoj kaj sakoj. Kiam la infanoj ekvidis ŝin, ili ĉiuj alkuris kaj gaje kriadis. Ĉiuj volis brakumi ŝin, kaj   ŝi   restis kaptita meze de tiu tumulto de amo. Kaj ĉiu etulo ricevis ŝian kareson.

Kiam fine ŝi sukcesis eniri, ŝi havis sur ŝia vizaĝo rideton de feliĉo.

Ĉi-ekstere, la sceno nebuliĝis al miaj okuloj milde malsekaj...


segunda-feira, 19 de junho de 2023

eu tenho um amigo polonês

 

PSV - jun 2023


Eu tenho um amigo polonês. Somos amigos por carta: durante os mais de trinta dias necessários para que da Polônia chegue uma carta simples ao Brasil – e vice versa – temos tempo bastante para refletir no que escrevemos e no que haveremos de escrever. A paciência nutre a amizade.

 Há poucos dias recebi dele mais um envelope simpaticamente selado, contendo uma única folha de papel. Uma cartinha singela, a encher os dois lados da folha com uma caligrafia clara e bem comportada. Meu amigo é um sacerdote católico, octogenário e de sabedoria despojada:

“Imagine que eu sou sozinho, mas não aprecio a solidão. Por isso não vivo em solidão, mas entre os homens, e para os homens. As portas da minha casa estão sempre abertas para toda a gente. Encontrar pessoas é minha alegria. A velhice se deve viver entre pessoas e com pessoas. Não vivo numa gaiola.”

Cuidei de responder logo. Escrevi apenas:

“Cartas de papel, nos dias de hoje, são um exercício de poesia.”

Tenho um amigo polonês, e considero isso um privilégio.

 

 

Mi havas polan amikon. Ni estas amikoj per leteroj: dum pli ol tridek tagoj necesaj, por ke simpla letero alvenu el Pollando en Brazilon — kaj inverse — ni havas sufiĉe da tempo por pripensi tion, kion ni skribis, kaj tion, kion ni skribos. Pacienco nutras amikecon.

Antaŭ kelkaj tagoj mi ricevis de li unu plian koverton kun simpatia poŝtmarko, enhavantan unu solan paperfolion. Simplan leteron, kiu plenigis ambaŭ flankojn de la folio per klara, bonkonduta skribaĵo. Mia amiko estas katolika sacerdoto, pli ol okdekjara, kaj posedas senornaman saĝecon:

“Imagu, ke mi estas sola, sed mi ne ŝatas solecon, tial mi ne vivas sole, mi vivas inter homoj kaj por homoj. La pordoj de mia domo estas ĉiam malfermitaj por ĉiu homo. Mi ne vivas en kaĝo.”

Mi devis tuj respondi. Mi nur skribis:

“Paperaj leteroj, en la nuntempo, estas ia praktikado de poezio.”

Mi havas polan amikon, kaj mi konsideras tion privilegio.

terça-feira, 6 de junho de 2023

sempre, entre o homem e o gato

 
 
PSV 06/2023
 
 

    Sempre, entre o homem e o gato,

    um dilema permanece:

    quem é que manda, de fato,

    e quem é que obedece?

 

    Ekzistas dilema vanto

    inter la homo kaj kato:

    kiu estas obeanto?

    kiu estas obeato?


 

domingo, 4 de junho de 2023

árvores

 
PSV - 2027
 
 

Em domingo de sol e azul, torna-se quase obrigatório um passeio no parque. A bicicleta corre feliz ao longo do breve percurso. Um bom livro vem junto.

Tomo assento num banco, sob o sol tépido de meia estação, rodeado de árvores calmas e pensativas. Quase não há vento, apenas um leve aceno de felicidade.

Começo a ler, e a intriga é cheia de vida, de frases bem construídas, de sutilezas psicológicas. A luz do sol bate em cheio nas páginas bem impressas.

Aos poucos, um ruído leve desvia meu olhar. É um pai a chutar bola com o filho. O menininho, de seus cinco anos, talentoso futebolista, testa o goleiro-pai, entre duas árvores que pacientemente servem de traves. Rede não é preciso. As exclamações do pai a elogiar os chutes do valente atleta me arrebatam a alma. Fico ali, a contemplar um pai e um filho que chutam bola, embevecido. O livro fica para depois.

A vida é quase impossível, sem literatura. A vida é totalmente impossível, sem a sábia paciência das árvores.

 

arboj

 

En dimanĉo de suno kaj bluo, fariĝas preskaŭ devo promeni en parko. La biciklo rapidas feliĉa laŭ la nelonga vojo. Bona libro venas kune.

Mi eksidas sur benko, sub varmeta suno en meza sezono, ĉirkaŭata de trankvilaj, pensemaj arboj. Preskaŭ ne estas vento, nur delikata gesto de feliĉo.

Mi komencas la legadon, kaj la intrigo estas plena de vivo, de bone konstruitaj frazoj, de psikologiaj subtilaĵoj. La suna lumo plene frapas la bone presitajn paĝojn.

Iom post iom, delikata brueto deturnas mian rigardon.Tio estas patro ludanta piedpilkon kun sia filo. La eble kvinjara knabeto, talenta futbalisto, provas venki la golistopatron, inter du arboj, kiuj pacience funkcias kiel golejotraboj. Reto ne necesas. La ekkrioj de la patro, kiu laŭdas la piedbatojn de la brava atleto forkaptas mian animon. Mi restas tie, en fascina kontemplado de  patro kaj filo, kiuj piedpilkas. La libro restas flanke.

La vivo estas preskaŭ neebla sen literaturo. La vivo estas tute neebla sen la saĝa pacienco de arboj.

 


 

terça-feira, 30 de maio de 2023

grito

 

 

Chegou a casa à noite, depois de um dia cheio de afazeres inúteis. Quando abriu o cadeado do portão, ouviu um grito desesperado, pavorosamente sonoro e longo, a chamá-lo pelo nome. Aquilo fendeu o oco da noite com uma espantosa violência imaterial. Ele se virou. A rua estava deserta, nenhum vizinho à porta, nenhum canto onde alguém pudesse esconder-se, nenhuma janela acesa. O vazio. O asfalto e a amendoeira dormiam placidamente.

Entrou e foi buscar o quadro de Munch. Nunca o compreendera tão bem.

 

 

krio

 

Li alvenis hejmen vespere, post tago plena de senutilaj aferoj. Kiam li malfermis la pendseruron de la ferpordo, li ekaŭdis furiozan krion, timige laŭtan kaj longan, vokantan lian nomon. Tio fendis la vakuon de la nokto per mirindega nemateria perforto. Li sin turnis. La strato estis senhoma, neniu najbaro ĉe la pordo, neniu angulo kie iu povus sin kaŝi, neniu lumanta fenestro. Malpleno.  La asfalto kaj la migdalarbo trankvile dormadis.

Li eniris kaj serĉis la pentraĵon de Munch. Li neniam antaŭe ĝin komprenis tiel bone kiel nun.


quinta-feira, 25 de maio de 2023

colhe o verso

 

PSV maio2023

 

 

Colhe o verso enquanto ele paira, ao alcance.

Toma-o teu

com as mãos nuas, lavadas,

guarda-o na algibeira da alma

para o justo momento

em que a vida to pedir.

Não o deixes à deriva, como fazes com os dias,

não o ponhas de lado,

nem te distraias dele como dos crepúsculos de outono. 

O verso te será cobrado no diâmetro das tuas pupilas,

na largura da tua respiração,

no comprimento dos teus passos.

Cuida do verso como de um infante frágil,

um copo d’ água,

uma carícia na face.

Verso e vida,

vida, verso,

um.

 

Kaptu la verson dum ĝi ŝvebas atingebla.

Prenu ĝin via

per nudaj lavitaj manoj,

metu ĝin en la poŝon de la animo

por la ĝusta momento

kiam la vivo ĝin petos de vi.

Ne lasu ĝin vagi, kiel vi agas kun la tagoj,

ne metu ilin flanken,

nek distru vin per ili kiel per la aŭtunaj krepuskoj.

La verson oni postulos de vi laŭ la diametro de viaj pupiloj,

laŭ la larĝo de via spirado,

laŭ la longo de viaj paŝoj.

Zorgu pri la verso kiel pri malfortika infano,

pri glaso da akvo,

pri kareso sur la vizaĝo.

Verso kaj vivo,

vivo, verso,

unu.

sábado, 13 de maio de 2023

dia das mães

 

PSV 2019


    Sua mãe padecera de uma amargura incurável. O mundo lhe soava hostil; a vida, um massacre. Cultivava um espírito crítico, sombrio e impiedoso. Educava os filhos  com reprimendas cortantes e apontava as pessoas com indisfarçável suspeição. Tinha uma queda estética pela ironia e pelo pessimismo. Sabia escolher com finura a palavra ferina. Sua mãe dizia, convicta: aqui é um lugar de puro sofrimento.

    No entanto, deixou-lhe por herança o gosto pelo anoitecer, junto ao mar; e pelo fascínio da música de Mozart. Por isso, todos os anos, no dia das mães, ele ouve, com lágrimas nos olhos, a Lacrimosa.

 

Tago de patrinoj

 

    Lia patrino suferis de nekuracebla angoro. La mondo sonis al ŝi malamika; la vivo, ia masakro. Ŝi kultivis ian kritikeman, sombran, senindulgan spiriton. Edukis siajn gefilojn per mordaj riproĉoj kaj montris la homojn kun klara suspektemo. Havis ian estetikan guston por ironio kaj pesimismo. Sciis elekti kun subtileco la vundan parolon. Lia patrino diradis, konvinkita: ĉi tiu estas loko de pura suferado.

    Tamen, ŝi lasis al li kiel heredon la plezuron de vesperiĝo ĉe la maro; kaj de la rava muziko de Mozart. Tial, ĉiujare, okaze de la tago de patrinoj, li aŭdas, kun larmoplenaj okuloj, la Lacrimosa.

domingo, 7 de maio de 2023

pessimismo

 


Começam a saltitar na internet vídeos atentando para o perigo de ficarmos todos muito tempo ao telefone. E tais alertas nos vêm por telefone!

Alega-se que o telefone e seu conteúdo hipnótico e vulgar dominam a nossa mente e nos achatam a cognição. Deve ser verdade; aliás, verdade antiga.

Schopenhauer, no século 18, fez campanha solitária e indignada do mesmo feitio. Só que deblaterava contra... livros! Na época, já proliferavam as edições que seduziam os leitores das últimas novidades. E as últimas novidades, então como agora, são quase sempre banalidades, sejam livros ou quaisquer outros veículos. E excesso de banalidade faz mal ao espírito.

Fico a pensar: quem decide se devo ligar e olhar o telefone? Serei eu ou o próprio telefone? Quem decide o próximo livro que eu vou ler? Eu ou o editor? Quem é responsável pelo conteúdo que me entra pelos olhos? Eu ou o produtor do referido conteúdo?

Nada de muito novo sob o Sol. Leiam “A Arte de Escrever”.

Em tempo: Schopenhauer é considerado um filósofo pessimista.

 

 

Pesimismo

 

Eksaltas en interreto filmetoj atentigantaj pri la danĝero resti tro longan tempon rigardante la telefonaparaton. Kaj tiuj atentigoj venas al ni per la telefono!

Oni argumentas, ke telefonaparatoj kaj iliaj hipnotaj, vulgaraj enhavaĵoj regas nian menson kaj subpremas nian kognokapablon. Certe estas vere; cetere, malnova veraĵo.

Schopenhauer, en la 18-a jarcento, faris solulan kaj indignan kampanjon pro simila afero. Sed li indigniĝis kontraŭ...  libroj! Tiutempe, jam multiĝis eldonoj, kiuj delogis legantojn al lastaj, modaj novaĵoj. Kaj lastaj novaĵoj, tiam kaj nun, estas preskaŭ ĉiam banalaĵoj, ĉu temas pri libroj, ĉu pri aliaj ajn materialoj. Kaj tro da banalo malbonfaras al la spirito.

Mi konjektas: kiu decidas, ĉu mi devas ŝalti la telefonaparaton? Ĉu mi, aŭ la aparato mem? Kiu decidas pri la proksima libro, kiun mi legos? Ĉu mi, aŭ la eldonanto? Kiu respondecas pri la enhavo de tio, kio eniras miajn okulojn? Ĉu mi, aŭ la produktinto de la menciita enhavo?

Nenio vere nova sub la Suno. Legu: “La Arto Verki”.

Laste: Schopenhauer oni konsideras pesimisma filozofo.