sobre jovens leitores

 

PSV ago 2025

 

 

Um dos números de 2024 d’ O Correio da Unesco foi dedicado à literatura infanto-juvenil. Vale a pena conferir.

Apesar da truculência das telas de telefone, os livros ainda atraem milhões de crianças e adolescentes. Trata-se de uma experiência de outra natureza, muito mais enriquecedora. Ler livros é mergulhar numa dimensão mental bem mais elevada. Como se sabe, o leitor é sempre um coautor.

A maior biblioteca infanto-juvenil do mundo fica em Munique, na Alemanha. Possui 27 mil livros em 24 idiomas, e propõe também exposições, oficinas culturais e palestras.

O mercado de livros para o leitor jovem movimenta milhões de dólares, mundo afora. Também no Brasil, ele mantém certo vigor. Apesar disso, os meios de comunicação continuam a dar pouco espaço a este segmento.

Vamos lembrar: não há melhor presente que um livro. Também num dia de desaniversário.

 

PRI JUNAJ LEGANTOJ

 

Unu el la numeroj de Kuriero de Unesko en 2024 estas dediĉita al porjunulara literaturo. Valoras la penon kontroli.

Malgraŭ la perfortemo de telefonaj ekranoj, libroj ankoraŭ allogas milionojn da infanoj kaj adoleskantoj. Temas pri alispeca sperto, multe pli riĉiga.Legi librojn estas plonĝi en mensan dimension sufiĉe pli altan. Kiel oni scias, leganto estas ĉiam kunaŭtoro.

La plej granda porjunulara biblioteko en la mondo situas en Munkeno, en Germanujo. Ĝi enhavas 27 mil librojn en 24 lingvoj, kaj proponas ankaŭ ekspoziciojn, kulturajn atelierojn kaj prelegojn.

La merkato de libroj por junaj legantoj movas milionojn da dolarojn tra la mondo. Ankaŭ en Brazilo ĝi tenas iom da vigleco. Malgraŭ tio,  amaskomunikiloj daŭre liveras malmultan spacon al ĉi tiu segmento. 

Ni memorigu: ne ekzistas pli bona donaco ol libro. Ankaŭ en nedatrevena tago. 

à beira do lago

 

 

PSV -2024 

 

 

à beira do lago

repousa a calma luz oblíqua do inverno

à beira do lago

velhas árvores vigiam

e sussurram silêncios

à beira do lago

as memórias são úmidas

tímidas modestas respeitosas

à beira do lago

não cabe confissão

desfaz-se o lamento

descabe a dúvida

à beira do lago

não é preciso saber

 

à beira da vida

 

 

ĉe lago

ripozas la trankvila oblikva lumo de vintro

ĉe lago

maljunaj arboj gardostaras

kaj murmuras silentojn

ĉe lago

rememoroj estas humidaj

timemaj modestaj respektemaj

ĉe lago

ne indas konfesoj

malfariĝas lamento

malkonvenas dubo

ĉe lago

ne estas necese scii

 

ĉe la vivo

 

a corda bamba

 

 

PSV ago2025

 

 

Segundo dados de 2024, recentemente divulgados, o Brasil saiu de novo do “mapa da fome” da ONU. Significa que menos de 2,5 % da população permanece sem alimento suficiente. A notícia é boa, mas dá o que pensar.

Primeiro. Significa que restam milhões de brasileiros famélicos, a compor esses 2,5%. Mais que toda a população do Uruguai, por exemplo.

Segundo. Há que se atentar para a expressão “de novo”. Significa que, depois de décadas ocupando lugar vergonhoso no referido mapa, nosso país finalmente tinha saído dele, há alguns anos – e depois voltou! Agora saiu de novo. Estamos portanto na corda bamba dos tais 2,5%.

Estar dentro ou fora do tenebroso mapa não é fruto do acaso. É resultado de ações sociais que dependem dos governantes. Cuidar dos famintos não é de esquerda nem de direita, mas de decência. Nem um só brasileiro deveria passar fome. Fome não tem ideologia. 

 

 

La akrobata ŝnuro

 

Laŭ datumoj el 2024, ĵus disponigitaj, Brazilo denove eliris el la “mapo de malsato” de U.N.. Tio signifas, ke malpli ol 2,5% el la loĝantaro plu restas sen sufiĉe da manĝo.  La informo estas bona, sed pensiga. 

Unue. Tio signifas, ke plu restas milionoj da nalsatantaj brazilanoj, kiuj konsistigas tiujn 2,5%. Pli ol la tuta loĝantaro de Urugvajo, ekzemple. 

Due. Oni atentu pri la esprimo “denove”. Ĝi signifas, ke post jardekoj, dum kiuj ni okupis hontigan lokon en la menciita mapo, fine nia lando estis elirinta  el ĝi, antaŭ kelkaj jaroj — kaj poste revenis! Nun ni denove eliris. Ni do troviĝas sur la akrobata ŝnuro de tiuj 2,5%.

Troviĝi en aŭ ekster la terura mapo ne estas frukto de hazardo. Ĝi estas rezulto de sociaj agoj, kiuj dependas de registaroj. Zorgi pri malsatantoj ne estas afero de dekstruloj aŭ de maldekstruloj, sed de deco. Eĉ ne unu brazilano devus malsati. Malsato ne havas ideologion.  

o retorno

 

 

PSV jul 2025

 

 

Muitos anos depois, voltou à praça.

O chão era outro, mais civilizado,

as luzes, brilhantes e muito brancas.

As pessoas voltavam para casa, para encerrar o dia.

Não era sábado, em que os jovens

passeassem em busca de olhares.

A banca de jornal já não vendia jornal,

os bancos de cimento já não tinham anúncios

de um ingênuo comércio de outrora.

Não havia engraxates a propor brilho aos pés.

Não soava a música alegre dos alto-falantes

e os carros passavam quase sem ruído.

Não se vendia algodão doce na esquina,

nem frapê na leiteria.

A praça era outra.

Só perduravam ele e a velha estátua,

no centro do largo.

Ambos atônitos.

 

 

la reveno

 

Post multaj jaroj, li revenis al la placo.

La pavimo estis nun alia, pli civilizita,

la lumoj brilaj kaj tre blankaj.

La homoj revenadis hejmen, por fini la tagon.

Ne estis sabato, kiam gejunuloj

promenis, serĉe de rigardoj.

La ĵurnalbudo jam ne vendis ĵurnalojn,

la cementaj benkoj jam ne surhavis anoncojn

pri ia naiva iama komerco.

Ne troviĝis ŝuciristoj proponantaj helon al piedoj.

Laŭtparoliloj ne sonigis gajan muzikon

kaj aŭtomobiloj preterpasis preskaŭ senbrue.

Ne estis vendistoj de koton-dolĉaĵoj,

nek laktofrostaĵo en la laktovendejo.

Tiu estis alia placo.

Restis nur li kaj la malnova statuo,

en la mezo de la placo.

Ambaŭ perpleksaj.

jacarés cariocas

 

 

PSV jul 2025

 

 

O Rio é de fato uma cidade surpreendente. Praias, montanhas e florestas deslumbram e atraem todos os olhares para longe da miséria social, ali ao lado...

Quase não se fala, mas em plena área urbana se encontram até... jacarés! Não, não estou falando de certos políticos, falo dos simpáticos répteis da família dos crocodilos, que vivem placidamente, pertinho de um dos bairros mais ricos da cidade. Quer conferir?

Pois vá de metrô até a estação Jardim Oceânico, na Barra da Tijuca. A 100 metros dali está a Lagoa da Barra, que contém nove ilhas, entre as quais a Ilha da Gigóia, um lugar muito pitoresco, com ruelas arborizadas e silenciosas. Como a lagoa não é muito grande, formam-se entre as ilhas canais, onde se pode passear de barco. Tudo muito seguro e tranquilo. Num recanto, bordejado por vegetação exuberante e mangue, encontram-se os tais jacarés, quietos, estendidos ao sol. Ao lado de um deles, numerosos filhotes, bem adaptados ao calor carioca. Cidade maravilhosa!...

Em tempo, aprendi no passeio que está registrado nos dicionários o vocábulo “aligátor”, assim mesmo, com acento no “á”. Plural: “aligátores”. E mais curioso, o vocábulo, em inglês, “alligator” veio do espanhol “el lagarto”.

https://www.youtube.com/watch?v=PjPSZBORT94

 

aligatoroj en Rio

 

Rio-de-Ĵanejro estas efektive surpriza urbo. Plaĝoj, montaroj kaj arbaroj ravas kaj allogas ĉies rigardojn for de la socia mizero, kuŝanta proksime...

Oni preskaŭ ne mencias, ke en tute urba areo, troviĝas eĉ... aligatoroj! Ne mi ne aludas al iuj politikistoj, sed al la simpatiaj reptilioj el la familio de krokodiloj, kiuj pace vivas proksime al unu el la plej riĉaj kvartaloj en la urbo. Ĉu vi emas kontroli?

Nu, iru per metroo ĝis la stacio “Jardim Oceânico”, en la kvartalo Barra da Tijuca. Cent metrojn for de tie troviĝas la Lago de Barra, kiu enhavas naŭ insulojn, inter ili la Insulon Ĵigoja, tre pitoreskan lokon, kun arboriĉaj, silentaj stratetoj. Ĉar la lago ne estas tre granda, tial formiĝas inter la insuloj kanaloj, kie oni povas promeni per motorbarkoj. Ĉio tre sekura kaj trankvila. Sur unu punkto, kun marĝenoj el foliriĉa arbaro kaj marĉo, troviĝas la aligatoroj, kvietaj, kuŝantaj sub la suno. Apud unu el ili, multenombraj idoj, bone adaptitaj al la varmo de Rio. Mirinda urbo!...

Cetere, pro tiu promeno, mi lernis, ke registriĝis en portugallingvaj vortaroj la vorto “aligátor”, kun supersignita “á”. Plurale: “aligátores”. Kaj plej kurioze, tiu vorto, en la angla lingvo, “alligator”, devenis el la hispana “el lagarto”.

 https://www.youtube.com/watch?v=PjPSZBORT94

Qual dos dois tem mais valor?

 

PSV jul 2025

 

 

 

 

Qual dos dois tem mais valor,

entre o erro e o acerto?

O acerto é sempre agradável,

mas erro exige conserto.

 

O acerto afirma o sabido,

mas não se sai do lugar;

erro traz aprendizado,

se se sabe aproveitar.

 

Tão bom quanto já saber

- sabedoria do povo! -

é de engano cometido

conquistar um saber novo. 

 

 

Kio estas pli valora:

misfaro aŭ ĝusta faro?

Ĝusto estas ĉiam plaĉa,

sed mison sekvu riparo.

 

Tio, kion oni scias,

alportas nenion novan;

misfaro povas instrui

kapon lertan, lernopovan.

 

Laŭ antikva tradicio,

miso estas avantaĝa,

se per misfaro farita

oni fariĝas pli saĝa.

 

o pichador e a preposição

 

 

 PSV jun2025

Caminhar pelas ruas da cidade tem suas surpresas. Passando sob um viaduto, dei com uma pichação em grandes letras negras, sobre uma das colunas que o sustentam:

 

Queria

mudar com

você, não

por você

 

Não consegui passar indiferente. Demorei um pouco a atinar com o que me atraiu, naquele doce poeminha de rua. A eterna  ilusão da mudança? As letras grandes e angulosas, como quem grita? A veleidade do verbo no pretérito imperfeito?

Fiquei a imaginar o gesto-spray do pichador que “desejaria” mudar, e mudar junto. Ousado visionário!

Só então percebi que meu encanto fora causado pelo cuidado com que, sonhador,  ele desenhou suas preposições. Ambas muito bem postas, a serviço de uma ideia romântica. E mais: o requinte de interpor uma vírgula – num tempo em que já não se valoriza a pontuação.

Não há dúvida: anda por aí, pelas mesmas ruas que palmilho, um poeta.

 

 

La murstrekisto kaj la prepozicio

 

Piedirado laŭ la stratoj de la urbo donas siajn surprizojn. Pasante sub viadukto, jen mi ekvidis murskribaĵon per grandaj nigraj literoj, sur unu el la kolonoj, kiu ĝin subtenas:

 

Mi volus

ŝanĝiĝi kun

vi, ne

pro vi

 

Mi ne sukcesis preterpasi indiferenta. Mi bezonis iom da tempo por kompreni, kio min allogis, en tiu dolĉa strata poemeto.  Ĉu la eterna iluzio de ŝanĝiĝo? Ĉu la grandaj, angulecaj literoj kvazaŭ kriantaj? Ĉu la malforta volo de la verbo en la kondicionalo?

Mi longe imagadis la ŝpruc-geston de la murstrekisto, kiu “dezirus” ŝanĝiĝi, kaj kune. Aŭdaca viziulo!

Subite mi perceptis, ke mian raviĝon kaŭzis la zorgemo, per kiu, revema, li desegnis siajn prepoziciojn. Ambaŭ tute ĝuste almetitajn, je la servo de ideo romantika. Kaj plie: li rafinite intermetis komon — en tempo, kiam oni jam ne atentas pri interpunkcio.

Ne estas ia dubo: vagadas laŭ la samaj stratoj, kie mi piediras, poeto. 

banho de floresta

PSV jun 2025

 

A ideia é interessante. Há alguns anos, surgiu no Japão a crença de que passeios regulares em lugares arborizados e com muito verde faz bem à saúde. “Banho de floresta” virou moda. Depois se espalhou pelo mundo, e em muitos outros países realizaram-se estudos sérios que tiraram a charmosa moda do território da oscilante medicina alternativa. Foram estudados os seus efeitos em pessoas sadias e em doentes, em adultos e crianças. As pesquisas incluíram passeios de 10 minutos até 3 horas; quando se consideravam as distâncias percorridas, eram de dois, três ou quatro quilômetros. Mas sempre duas vezes por semana.

E todos concluíram por benefícios concretos: a pressão arterial se estabiliza, os batimentos cardíacos se acalmam, o sistema imunológico se fortalece; libera-se serotonina no cérebro, melhoram os quadros de depressão e ansiedade.

A ideia é boa, sem contra-indicações.  O problema é encontrar a floresta.

 

Arbar-bano

 

La ideo estas interesa. Antaŭ kelkaj jaroj, aperis  en Japanujo la kredo, ke regulaj promenoj en arboriĉaj lokoj kun multe da verdaĵoj bonfaras al la sano. “Arbar-bano” fariĝis modo. Poste ĝi disiĝis tra la mondo, kaj en multaj aliaj landoj oni plenumis seriozajn esplorojn, kiuj forprenis la ĉarman modon el la loko de necerta alternativa medicino. Oni studis pri ĝiaj influoj je sanaj kaj malsanaj personoj, je plenkreskuloj kaj infanoj.  La studaĵoj inkludis promenojn daŭrantajn 10 minutojn, ĝis 3 horojn; kiam oni konsideris la distancojn, ili estis du-, tri-, kvarkilometraj. Sed ĉiam dufoje en ĉiu semajno. 

Kaj ĉiuj konkludis, ke estas konkretaj bonfaroj: la sangopremo stabiliĝas, la korbatoj trankviliĝas, la imunologia sistemo plifortiĝas; produktiĝas pli da serotonino en la cerbo, pliboniĝas la kazoj de depresio kaj anksio.

La ideo estas bona, sen kontraŭindikoj. La problemo estas trovi la arbaron.

 

Foi chegando, sonolenta

 

PSV 05/2025

Foi chegando, sonolenta,

por obra do azul de maio,

e se sentou na varanda,

e só me olhou de soslaio.

 

A roseira que ali mora,

cheia de felicidade,

sorriu pétalas vermelhas:

“Amiga, irmã, que saudade!...”

 

Ela suspirou, discreta,

enquanto dela saía,

a se espalhar na varanda,

seu perfume - era a Poesia...

 

 

Jen ŝi alvenis, malvigla,

sub la allogo de majo,

sidiĝis en la verando,

en sinteno de malgajo.

 

Rozujo, tie loĝanta,

ridetis kaj dolĉe  diris,

per siaj ruĝaj petaloj:

“Fratino, vin mi sopiris!...”

 

Ŝi suspiris tre diskrete

kaj el ŝi eliris ia

parfumo, kiu disflugis:

estis ŝi — la Poezio...