LÍNGUA, PENSAMENTO, RAZÃO E EMOÇÃO

Pesquisadores da Universidade de Chicago demonstraram recentemente que pensar numa língua estrangeira (melhor dizendo: numa língua que não seja a língua materna) torna o pensamento menos emocional e mais racional. Para tal demonstração, usaram de um estratagema imaginativo: propuseram às pessoas situações de dilemas morais, ora em sua língua materna, ora numa estrangeira, que elas dominassem bem. 

Exemplo: “Você empurraria uma pessoa inocente para a morte, num abismo, se isso significasse salvar outras 50 pessoas inocentes como a primeira?” Pensando em língua materna, 20% responderam “Sim”. Pensando em uma segunda língua, este número cresceu para 50%.

Existem especulações para a diferença. Uma delas é a possibilidade de que o pensamento, em uma segunda língua, por mais fluente que seja a pessoa, demore uma fração de segundo a mais, o que induz a uma fração de reflexão a mais – pendendo a responda para o lado mais racional.

Essa pesquisa é instigante quanto às consequências.

A se esclarecer: existe pensamento sem linguagem? a linguagem seria, ela mesma, um modulador da nossa capacidade de exercer a razão e a emoção?  a capacidade de empatia depende da língua em que se conversa (no caso de um psicoterapeuta que atenda um cliente numa língua estrangeira, por exemplo)? fruir poesia e teatro em língua estrangeira redunda no mesmo teor emotivo? num tribunal internacional, com jurados de várias origens, com línguas maternas diferentes, a argumentação dos advogados de defesa e de acusação provocam o mesmo impacto, dependendo do idioma em que falem?

Caberiam talvez ainda outras perguntas. Mas uma não pode faltar:

Se o idioma influi no conteúdo emocional da mensagem, não seria o caso de haver para toda a humanidade uma segunda língua neutra, a mesma para todos os povos, que igualasse a todos nos contatos internacionais, inclusive quanto às suas emoções?

LINGVO, PENSO, RACIO KAJ EMOCIO

Esploristoj el la Universitato de Chicago elmontris antaŭ nelonge, ke pensado en fremda lingvo (pli klare: en lingvo, kiu ne estas la gepatra lingvo) faras la penson malpli emocia kaj pli racia. Por tia elmontro, ili uzis lertan strategion: ili proponis al homoj situaciojn de moralaj dilemoj, jen en ilia gepatra lingvo, jen en fremda lingvo, kiun ili bone posedas.

Ekzemple: “Ĉu vi puŝus al morto senkulpan homon, en abismon, se tio signifus savon de 50 aliaj senkulpaj homoj?” 20 procentoj el la personoj respondis “Jes”, kiam ili pensis en gepatra lingvo. Tiu kvanto kreskis al 50 procentoj, kiam ili pensis en dua lingvo.

Ekzistas spekulativoj pri tiu diferenco. Unu el ili estas la ebleco, ke la penso en dua lingvo, eĉ se la persono estas tute flua en ĝi, prokrastiĝas dum ero de sekundo, kio kaŭzas iomete pli da pripenso – kaj la respondo turniĝas al pli racia respondo.

Tiu esploro estas pensinstiga koncerne la konsekvencojn.

Necesas klarigi: ĉu ekzistas penso sen lingvo? ĉu la lingvo mem estas ia “modulilo”  de nia kapablo agi racie aŭ emocie? ĉu la kapablo kunsenti (empatio) dependas de la lingvo en kiu oni interparolas (ekzemple en okazo, kiam psikoterapiisto interparolas kun kliento en fremda lingvo)? ĉu ĝuado de poezio kaj teatro en fremda lingvo estigas la saman emocian rezulton?  en internacia juĝsesio, kie sidas juĝantoj de diversaj devenoj, kun malsamaj gepatraj lingvoj, ĉu la argumentado de defendantaj kaj akuzantaj advokatoj kaŭzas la saman impreson, depende de la lingvo, en kiu ili parolas?

Eble indus fari ankoraŭ aliajn demandojn. Sed unu estas nepre necesa:

Se la lingvo influas en la emocian enhavon de mesaĝo, ĉu ne estus oportune, ke la tuta homaro uzu unu saman, duan, neŭtralan lingvon, la saman por ĉiuj popoloj, kiu egaligu ilin ĉiujn okaze de internaciaj kontaktoj, inkluzive koncerne iliajn emociojn?